Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου & Επενδύσεων (Αποτίμηση & γιατί μας αφορά)

Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου & Επενδύσεων (TTIP) είναι μια εφ’ όλης της ύλης συνθήκη ελευθέρων συναλλαγών και επενδύσεων, η οποία αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των ΗΠΑ, με στόχο την άρση των εμπορικών φραγμών (τελωνιακοί δασμοί, γραφειοκρατία, περιττές κανονιστικές ρυθμίσεις, περιορισμοί στις επενδύσεις κλπ) σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών τομέων, ούτως ώστε να καταστεί ευκολότερη η αγορά και η πώληση αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ τους.

Η επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων αναγγέλθηκε τον Ιούνιο του 2013, με τον 8^ο γύρος των διαπραγματεύσεων να ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο 2015 και δύο ακόμη γύροι να προγραμματίζονται πριν το Καλοκαίρι με ταχύτητες φωτός. Ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ, που εκπροσωπεί τα 28 Κράτη μέλη της διαπραγματεύεται τη συμφωνία στη βάση των κατευθυντηρίων γραμμών που συμφωνήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τον Υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ.

Πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων, η ΕΕ διεξήγαγε μιαν εκτίμηση του αντίκτυπου των ενδεχόμενων επιπτώσεων της συμφωνίας τόσο των οικονομικών όσο και πιθανών κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία δεν δημοσιοποιήθηκε. Οι μέχρι τώρα εν κρυπτώ διαπραγματεύσεις ήρθησαν εν μέρει με την άσκηση εξωτερικής πίεσης για διαφάνεια από την Ευρωπαία Διαμεσολαβητή κα Emily O’Reilly, που κατέθεσε αναφορά με συστάσεις σχετικά με τη δημόσια πρόσβαση στα διαπραγματευτικά κείμενα, την δραστική δημοσιοποίηση των εγγράφων για την ΤΤΙΡ και αυξημένη διαφάνεια σε ότι αφορά τις συναντήσεις που διεξάγουν η ΕΕ ΤΤΙΡ με τις επιχειρηματικές οργανώσεις, τις ομάδες λόμπι ή τις μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Η Κομισιόν δημοσίευσε στις 15.1.2015 συγκεκριμένες νομικές προτάσεις που καλύπτουν τον ανταγωνισμό, την ασφάλεια των τροφίμων και την υγεία ζώων και φυτών, δασμολογικά θέματα, τεχνικούς φραγμούς για τις εμπορικές συναλλαγές, τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τη διευθέτηση διαφορών μεταξύ Κυβερνήσεων.

Κίνδυνοι:

1. Πλήρης ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών Υγείας

Αν και η ΕΕ έχει κατ’ επανάληψη υπογραμμίσει ότι οι «διαπραγματεύσεις σε καμία περίπτωση δεν θα υποβαθμίσουν κανένα από τα υψηλά μας πρότυπα της προστασίας του καταναλωτή, της υγείας, της εργασίας ή του περιβάλλοντος» (διαπραγματευτής της ΕΕ ΙIgnacio Garcia Bercero) οι επικριτές της συμφωνίας προειδοποιούν ότι η συμφωνία θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας συμπεριλαμβανομένων των Οδοντιατρικών Υπηρεσιών (http://www.ttip2014.eu/files/content/docs/Full%20documents/140522%20Initial%20EU%20service%20offer%20for%20MS%20comment.pdf ), γεγονός που δημιουργεί αβεβαιότητες για την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών και των εργασιακών συνθηκών στους τομείς των υπηρεσιών.

2. Επίλυση Διαφορών Επενδυτή-Κράτους (ISDS )/ Ρυθμιστικό Συμβούλιο Συνεργασίας (RCC) – οι μηχανισμοί αυτοί θα μπορούσαν να απειλήσουν τη νομοθετική δυνατότητα της Εθνικής Κυβέρνησης. Θα επέτρεπε στους επενδυτές να καταθέτουν αγωγές για αποζημιώσεις κατά χωρών της ΕΕ με την κατηγορία της απώλειας μελλοντικών κερδών (!) εάν μια χώρα θεσπίσει νέες κανονιστικές ρυθμίσεις που θα μπορούσαν να θίξουν την επένδυση. Κατά συνέπεια, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διατηρήσουν το δικαίωμα της αλλαγής της εθνικής νομοθεσίας που σχετίζεται με τις υπηρεσίες υγείας χωρίς το φόβο άσκησης προσφυγής ενώπιον της δικαιοσύνης από τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει, πριν την αποδοχή την:

ü  προστασία του δικαιώματος των Κρατών Μελών να προβαίνουν σε κανονιστικές ρυθμίσεις (δηλ. σε θέματα όπως είναι η δημόσια υγεία ή το περιβάλλον)

ü  σύσταση και λειτουργία διαιτητικών δικαστηρίων

ü  σχέση μεταξύ των εθνικών δικαστηρίων και του συστήματος ISDS

ü  διαδικασία αναθεώρησης των αποφάσεων του ΙSDS μέσω ενός μηχανισμού προσφυγής

3. Προσπάθεια για εμπορευματοποίηση του εκπαιδευτικού τομέα: η ΤΤΙΡ θεωρεί ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο διευκόλυνσης αμοιβαίας αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων, παραμένουν ωστόσο, αρκετά ερωτήματα σχετικά με την επέκταση στις ΗΠΑ των υφιστάμενων απαιτήσεων της Οδηγίας για την Αναγνώριση των Επαγγελματικών Προσόντων (πχ έλεγχοι γλωσσικών γνώσεων, διάρκεια κατάρτισης, επίπεδο αναγνώρισης κ.λπ.).

Υπάρχουν δύο καθοριστικά ζητήματα με τη διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου & επενδύσεων:

Α. Το πλαίσιο διαλόγου &

Β. Οι επιμέρους συζητήσεις ανά κλάδο ή τομέα οικονομίας

Στο (Α) πρέπει να επαγρυπνούμε ως Χώρα, διότι η όποια συνεργασία είναι ετεροβαρής όταν είμαι σχεδόν αποκλειστικά καταναλωτής προϊόντων/υπηρεσιών και ελάχιστα παραγωγός. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση οι διαπραγματεύσεις που διεξάγονται είναι (α) υπό ολοκλήρωση, (β) είναι μη διαφανείς & δημόσια ανακοινώσιμες, (γ) υπάρχει δεδομένη αμοιβαία θέση για επίσπευση κλεισίματος συμφωνίας (κατά την ΕΕ έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί πριν το Καλοκαίρι του 2014), (δ) οι Η.Π.Α. διαπραγματεύονται με ένα εθνικό εκπρόσωπο, ενώ η Ε.Ε. με έναν εκ των 28 χωρών (ε) η Ε.Ε. μετακινείται ραγδαία από την ομοφωνία και την αρνησικυρία σε ειδικές πλειοψηφίες και (στ) η σημερινή πολιτικοοικονομική αδυναμία της Ελλάδος δυσκολεύει τη όποια «ισότιμη» συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις. Όλοι οι παραπάνω λόγοι διαγράφουν ένα ασύμμετρο περιβάλλον συζητήσεων, αν όχι ετεροβαρές για την Ελλάδα κατά γύρο διαπραγματεύσεων ως προς τα αποτελέσματά του.

Τώρα, (Β) σχετικά με πιθανές άρσεις θεσμοθετημένων κανονιστικών ρυθμίσεων για:

1) Υπηρεσίες Υγείας (μας αφορά ως καταναλωτές)

2) Οδοντιατρικές υπηρεσίες (μας αφορά ως παρόχους)

3) Επενδυτικών περιορισμών, επαγγελματικών προσόντων, οι Ευρωπαϊκές προδιαγραφές σε φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα

έχουν άμεσες συνέπειες τόσο ως χρήστες όσο και ως πάροχοι υπηρεσιών Υγείας.

Άρα το τι αποφασίζεται μας αφορά πολυδιάστατα και θα πρέπει να επαγρυπνούμε κυρίως στα ακόλουθα:

•   Επίλυση διαφορών «επενδυτών» – Κράτους (όχι παραχώρηση νομικών προνομίων σε πολυεθνικές εταιρείες στο ήδη εξαιρετικά φιλελεύθερο δυτικό δικαστικό σύστημα)

• Ρυθμιστικό Συμβούλιο Συνεργασίας (R.C.C. – «επιφορτισμένο» για αξιολόγηση εθνικών νομοσχεδίων πριν υποβληθούν στις Εθνικά Κοινοβούλια;)

• Εξασθένιση ΕΕ ή εθνικών προδιαγραφών προϊόντων (κανονισμός Reach, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί κλπ)

Στο ΔΣ της ΕΟΟ της 15.5.2015 αποφασίσθηκε να ερωτηθεί το αρμόδιο Υπουργείο για το σημείο των διαπραγματεύσεων και να αιτηθεί συνάντηση με το ΔΣ, προκειμένου να αναπτυχθούν οι επιφυλάξεις μας.

Βασίλης Σταθόπουλος

Μέλος ΔΣ ΟΣΑ & ΕΟΟ